Het heupgewricht bestaat uit een bolvormige kop en een kom. Die passen precies in elkaar en kunnen dankzij een laag kraakbeen soepel alle kanten opdraaien. Bij artrose neemt de kwaliteit van dit kraakbeen af: het raakt beschadigd, wordt minder glad of verdwijnt. Artrose van het heupgewricht wordt ook wel een ’versleten heup’ genoemd en komt relatief veel voor, ook op jongere leeftijd.
Op de voorlichtingsavond ‘Artrose aan de heup en knie' delen we graag onze kennis met u over de oorzaken van heup- en knieklachten, hoe u voorkomt dat ze verergeren en hoe ze te verhelpen zijn.
Onze orthopedisch chirurgen bespreken zowel niet-operatieve behandelingen als operatieve behandelingen. Daarnaast vertellen ze meer over de verschillende prothesematerialen en operatietechnieken.
Kraakbeenbeschadiging (chondropathie) betekent niet direct dat u een nieuwe heup (heupprothese) nodig heeft. Dit ligt onder andere aan de mate van schade en de hoeveelheid last die u ervan ondervindt. Er wordt onderscheid gemaakt in vier gradaties, oplopend van ernst:
Het kraakbeen is zacht geworden en de verende eigenschappen zijn verminderd. Soms is er een enkele osteofyt (botuitsteeksel) zichtbaar aan de randen van het gewricht. Deze graad I beschadiging is vaak niet waar te nemen op een röntgenfoto.
Er bevinden zich scheurtjes en onregelmatigheden in het oppervlak van het kraakbeen. Echter, deze schade zit vaak oppervlakkig en gaat niet door alle lagen van het kraakbeen. De kraakbeenlaag is ook nog niet dunner geworden door de slijtagebeschadigingen. Soms zijn er duidelijke osteofyten zichtbaar op röntgenfoto’s. Ook graad II beschadigingen zijn niet altijd waar te nemen op een röntgenfoto.
De eerdergenoemde scheuren hebben diepe groeven of gaten in het kraakbeen geslagen. Deze schade reikt dieper richting het bot, maar het bot ligt vaak nog niet bloot. Wel is er soms een versmalde gewrichtsspleet te zien op de röntgenfoto. Ook zijn de randen van de botuiteinden vaak aangedaan.
Het kraakbeen is bij een graad IV beschadiging (bijna) geheel verdwenen en het onderliggende bot ligt bloot. De gewrichtsspleet is versmald en soms bijna helemaal verdwenen. Ook hebben zich vaak grote botuitsteeksels gevormd en zijn de uiteinden van de botdelen misvormd.
Artrose aan de heup heeft niet één enkele oorzaak en is een normaal natuurlijk verschijnsel. Het kan op verschillende manieren ontstaan en hoeft zeker niet altijd te leiden tot forse klachten en graad IV schade. Feit is, dat bij iedereen tijdens het ouder worden de kwaliteit van het kraakbeen achteruit kan gaan. Het is dus een natuurlijk proces. Wel zijn er oorzaken die de kans op een versleten heup kunnen vergroten.
De volgende factoren kunnen bijdragen aan de versnelling van het proces van heupartrose:
Dit zijn de meest voorkomende klachten bij een versleten heup:
Bij heupartrose ontstaan de klachten vaak geleidelijk, maar ze kunnen ook plotseling beginnen. Vaak worden pijnklachten aangegeven in de lies, de bilstreek en eventueel met uitstraling naar het bovenbeen tot aan de knie. Ook kan de pijn soms uw slaap verstoren.
Naast pijn is stijfheid een frequent gehoorde klacht bij heupartrose. Deze stijfheid is met name aanwezig bij het opstaan uit bed (ochtendstijfheid) of uit een diepe stoel of bank, na lang zitten en bij de auto in- en uitstappen. We spreken dan ook over zogenaamde startklachten. De heup voelt stijf aan en moet vaak ‘even op gang komen’. Deze stijfheid neemt gewoonlijk gedurende de dag door het bewegen af.
De gewrichtsoppervlakken zijn bij artrose niet langer helemaal glad. Door de oneffenheid kan er een krakend geluid in de heup ontstaan tijdens het belasten. Dit geluid wordt door sommigen beschreven als het lopen door verse sneeuw of een grindpad. Ook gezonde gewrichten kunnen soms kraken. Dit geluid betekent dus niet dat u artrose heeft.
Heupartrose kan gepaard gaan met een gevoel van instabiliteit en het door de heup zakken. Dit kan komen doordat er minder receptoren in het gewricht zitten, maar het kan ook komen door pijn of gebrek aan spierkracht. Deze laatste oorzaken gaan vaak hand in hand.
Als gevolg van heupartrose kan de heup minder beweeglijk worden. Hij kan minder goed buigen waardoor het lopen bemoeilijkt wordt, maar u ook steeds meer hinder ondervindt bij het opstaan uit een diepe stoel of de auto en bij het hurken. Wanneer heupartrose langer bestaat, kan dit leiden tot verkortingen van het kapsel en de omliggende spieren. Dit proces van verstijving van het gewricht is het natuurlijke proces bij forse kraakbeenschade en kan tientallen jaren in beslag nemen. Afhankelijk van de persoonlijke oorzaken en eventuele interventies, gaat dit proces bij de een sneller dan bij de ander.
Vaak is er sprake van een combinatie van deze klachten bij heupartrose. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen heupartrose en andere heupaandoeningen, voordat de diagnose heupartrose gesteld kan worden. Hiervoor is het belangrijk dat uw klachten zo compleet mogelijk in beeld worden gebracht.
Voor het vaststellen van de diagnose stelt de orthopedisch chirurg vragen en verricht hij lichamelijk onderzoek. Er wordt ook gekeken naar de manier waarop u loopt. Vaak wordt een röntgenfoto gemaakt, om de ernst van de versleten heup vaststellen. Soms is een MRI-scan nodig, ook dit kan bij Xpert Clinics Orthopedie.
In sommige gevallen kan gerichte fysiotherapie tot forse vermindering van de klachten lijden. Veelal wordt aanvullend ook pijnstilling gebruikt. Wanneer dit niet of onvoldoende helpt, kan de orthopedisch chirurg u opereren.
Rust geneest niets! Onder dit mom is het niet-operatieve traject vormgegeven. Wanneer u de diagnose van heupartrose heeft gekregen, betekent dit dus niet dat u alleen nog thuis in de stoel moet gaan zitten. U kunt juist zelf aan de slag om de klachten te verminderen. Dit kunt u het beste doen onder begeleiding van de fysiotherapeut, aan de hand van duidelijke beweegadviezen. Soms kan de orthopedisch chirurg dit proces ondersteunen middels medicatie of een injectie.
Is uw heup versleten, dan kunnen we het aangetaste heupgewricht vervangen door een heupprothese (kunstheup). De kunstheup wordt wel omschreven als de meest succesvolle operatie, jaarlijks worden er rond 30.000 heupvervangingen in Nederland verricht.
Er bestaan verschillende manieren om zo’n heupprothese te plaatsen: via de voorkant of via de zijkant. U kunt samen met de orthopedisch chirurg bespreken welke van de mogelijke benaderingen voor u het meest geschikt is.
Nadat u een nieuwe heup heeft gekregen mag u direct weer korte stukjes lopen met krukken. Na gemiddeld zes weken loopt u weer zonder krukken. Autorijden, fietsen en licht lichamelijk werk kunt u meestal na 8 tot 10 weken weer. De meeste mensen zijn na 6 tot 12 maanden weer volledig hersteld.
De woorden ‘slijtage’ en ‘artrose’ worden door elkaar gebruikt. Beide wijzen op een ander ontstaansmechanisme maar er wordt meestal hetzelfde mee bedoeld: het kraakbeen uit de heup is verdwenen en de heup beweegt niet meer goed. De slijtage kan ontstaan door overbelasting, een trauma (bijvoorbeeld een gebroken heup), een ontsteking, een standsafwijking, een infectie of een auto-immuunaandoening zoals reumatoïde artritis. Soms is er geen duidelijke oorzaak van de slijtage, we spreken dan van primaire artrose.
Heupklachten komen relatief veel voor op alle leeftijden. Op kinderleeftijd komen verschillende stoornissen voor in de ontwikkeling die tot vroege slijtage van de heup kunnen leiden. Ook na een trauma (ongeval) kan uw heup sneller slijten.
Leeftijd is geen reden om een heup niet te vervangen. Bij jonge patiënten met veel klachten van een versleten heup is een kunstheup ook een goede optie. Wel is het dan belangrijk om rekening te houden met de toekomst en zoveel mogelijk bot te behouden.
Haal alvast de juiste hulpmiddelen in huis voor na de operatie, zoals krukken. Bereid uw lichaam voor door (tijdelijk) te stoppen met roken.
Ondanks dat bewegen pijn doet, is het belangrijk om te blijven bewegen voor de operatie. Door uw spieren en conditie goed te trainen, ervaart u het herstel straks als minder zwaar.
Na het eerste consult stuurt de arts altijd een verslag naar uw huisarts. Zijn de onderzoeken en/of de behandeling afgerond en hoeft u niet meer terug te komen? Dan stuurt de arts opnieuw zijn bevindingen naar uw huisarts. Bij langdurige trajecten doet de arts soms ook tussentijds verslag aan de huisarts.
De meeste onderzoeken kunnen we op de kliniek uitvoeren. Soms zijn er bijvoorbeeld al röntgenfoto’s voorhanden elders of op verzoek van uw huisarts gemaakt.
Wij werken nauw samen met diverse fysiopraktijken in het land naar wie we u kunnen doorverwijzen. Wilt u liever naar een fysiotherapeut bij u in de buurt? Ook dat kan natuurlijk.
Wij hebben geen lange wachttijden, Bij Xpert Clinics Orthopedie wordt u altijd snel geholpen. Vaak kunt u al dezelfde week terecht. Kijk hier voor de actuele wachttijden
We helpen u graag op één van onze Xpert Clinics orthopedie vestigingen.
Heeft u een versleten heup (heupartrose), dan kunnen we die vervangen door een totale heupprothese, ook wel kunstheup genoemd. De kunstheup bestaat uit een titanium steel die we in het bovenbeen plaatsen met daarop een kop en een kom die we in de heupkom zetten.
